Evrenin %85'i görünmez.
Ne ışık yayar ne yansıtır ama oradadır.
Bilim insanlarının "karanlık madde" adını verdiği bu gizemli yapıyı çözmeye çalışırken öğrendikleri, bir bilim kurgu filminden farksız.
🧵 1.
Evrenin büyük bölümü “görünmez” maddeden oluşuyor.
Gök bilimciler, galaksilerin dönüş hızlarını ölçerken bir tuhaflık fark etti: Gözle görülen madde bu kadar hızlı dönen yıldızları bir arada tutamazdı.
Ama görünmeyen bir şey tutuyordu…
🧵 2.
Bu “görünmeyen şey”e karanlık madde (dark matter) adı verildi.
Adı "karanlık" ama aslında siyah değil.
Karanlık çünkü ışığı ne yayar, ne emer, ne yansıtır.
Yani görünmez ama etkileriyle orada olduğunu biliriz.
🧵 3.
İlk ciddi kanıt 1930'larda Fritz Zwicky tarafından ortaya kondu.
Küme içindeki galaksilerin birbirine göre çok hızlı hareket ettiğini ama dağılmadığını fark etti.
"Bir şey eksik" dedi.
Bu şey görünmeyen bir maddeydi: Karanlık madde.
🧵 4.
Karanlık maddeyi gözlemleyemiyoruz ama kütleçekimsel etkilerini görüyoruz.
Galaksiler bu madde sayesinde şekil alıyor.
Örneğin: Işığın bükülmesiyle oluşan gravitational lensing (yerçekimsel merceklenme) bunun etkisiyle olur.
🧵 5.
Evrenin bileşimi nedir?
🔹%5: Normal madde (biz, yıldızlar, gezegenler)
🔹%27: Karanlık madde
🔹%68: Karanlık enerji
Yani seni oluşturan atomlar, evrenin yalnızca %5’i.
Gerisi görünmez!
🧵 6.
Peki nerededir bu madde?
Her yerde!
Senin de içinden geçiyor olabilir.
Ama neredeyse hiç etkileşim kurmuyor, seni etkilemeden geçip gidiyor.
🧵 7.
CERN, karanlık maddeyi bulmak için büyük hadron çarpıştırıcısı kullanıyor.
Ama şu ana dek doğrudan gözlemlenemedi.
Sadece dolaylı kanıtlar var.
🧵 8.
Peki ya bulunursa?
– Evrenin oluşumu daha net anlaşılacak
– Galaksi oluşumu ve evrim çözülecek
– Belki yeni enerji kaynakları bile bulunabilir
Ama şu anlık karanlık madde, evrenin hayaleti olmaya devam ediyor.
🧵 9.
Bütün bu bilgiler, evrenin bizden ne kadar büyük ve gizemli olduğunu gösteriyor.
Ve hâlâ çözemediğimiz çok şey var.
Bazen görmediklerimiz, gördüklerimizden daha çok şey anlatır.
🧵 10.
Karanlık madde hakkında daha fazla içerik istersen flood’a yorum bırakmayı ve RT’lemeyi unutma.
Evrenin %95’ini henüz anlamadık.
Belki bir gün, bu gizem de aydınlığa kavuşur.
🌌
